اعتماد مفهومی است که از یک سو بیش از حد به آن پرداخته شده و از سوی دیگر بسیار بد تعریف شده است.
همه می‌دانیم که اعتماد تا چه‌اندازه در تعاملات انسانی به‌ویژه در دادوستد اهمیت دارد. با این‌حال، سازوکار اعتماد هنوز به‌خوبی مشخص نیست و یا درک نشده است. چیزی که مشخص است این است که راه میان‌بری به‌سوی اعتماد وجود ندارد. اعتماد به زمان نیاز دارد.
چگونه مردم به چیزی اعتماد می‌کنند؟
چرا اعتماد به پول مهم است؟
از همه مهم‌تر، اعتماد چگونه درباره‌ی بیت کوین تحقق می‌یابد؟
در این مطلب، خواهیم دید که چگونه اعتماد به پول به‌وجود می‌آید.
اعتماد به پول به زمان نیاز دارد و هر ارزِ موفق باید قبل از هر چیز، طول عمر بیشتری داشته باشد.
سازوکار اعتماد به پول
اعتماد در اصل، همه‌چیزِ یک پول است. تعداد قابل‌قبولی از مردم باید باور داشته باشند که پول چیزی است که ارزش خودش را حفظ خواهد کرد، وگرنه آن را نگه نمی‌دارند. اگر مردم نخواهند پول را نگه دارند، ارزش پول آن‌قدر به روند نزولی ادامه خواهد داد تا زمانی که به‌کلی بی‌ارزش شود.
از زمان‌های گذشته، مردم به دانه‌های بلورین و سنگ رای (Rai Stones) سنگی که شبیه دایره است و در مرکز آن یک سوراخ وجود دارد) به‌عنوان پول اعتماد داشتند؛ زیرا این سنگ‌ها بسیار کمیاب بودند. اما به محض اینکه کسی متوجه شد ساختن این اشیا کار سختی نیست، اشتیاق مردم نسبت به آنها کاهش یافت. برای اینکه مردم به چیزی به عنوان پول اعتماد کنند، باید به آنها قبولاند که این پول کمیاب است. با این‌حال کمیاب بودن، فقط یکی از ویژگی‌های متعددی است که ما از پول انتظار داریم.
ویژگی‌های پول ایده‌آل
چاپ دلار و سایر پول‌های سنتی جهان نامحدود و وابسته به بانک‌هاست که موجب مشکلات اقتصادی برای مردم می‌گردد
از خصوصیات پول ایده‌آل می‌توان به کمیابی، دوام، مقاومت دربرابر سانسور، قابلیت تبدیل، تقسیم‌پذیری و قابلیت انتقال آن اشاره کرد و البته باید آن را به رسمیت بشناسند. این ویژگی‌ها را می‌توان به دو دسته‌ی متفاوت تقسیم کرد:
راحتی معامله: پول باید به آسانی معامله شود. تقسیم‌پذیری، قابلیت انتقال، قابلیت تبدیل و به رسمیت شناختن آن در این دسته قرار می‌گیرند.
باارزش بودن: به این معنی که آیا شخص دیگری می‌تواند بدون اجازه‌ی شما آن را سرقت کند یا خیر. ویژگی‌های کمیابی، دوام و ابزار حامل بودن در این دسته قرار می‌گیرند.
بیت کوین هم بسیاری از این خصوصیات را دارد اما چیزی که بیت کوین را از انواع دیگر پول متمایز می‌کند، این است که بیت کوین هم دیجیتال است و هم غیرمتمرکز.
بیت کوین تنها پول دیجیتال جهان نیست. دلار آمریکا، طلای بازی World of Warcraft و دلار لیندن نیز دیجیتال هستند؛ اما هیچ یک از پول‌های دیجیتال تا زمانی که بیت کوین به‌وجود آمد، غیرمتمرکز نبودند.
به همین‌ترتیب، بسیاری از پول‌های فیزیکی مانند طلا، نقره و نمک غیرمتمرکز هستند، اما دیجیتال نیستند. تمرکززدایی به بیت کوین ارزش داده است و دیجیتال بودن آن، کار با بیت کوین را راحت کرده است. بنابراین بیت کوین هر دو ویژگی اصلی پول ایده‌آل را دارد.
تمایل برای داشتن چیزهای کمیاب
انسان همیشه تمایلی درونی برای داشتن چیزهای کمیاب دارد. این موضوع را به خوبی می‌توانیم در تبلیغات ببینیم؛ یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای ترغیب کردن مردم برای خرید این است که بتوانید آنها را قانع کنید فلان محصول کمیاب است.
بااین‌حال، ارزشی که مردم به یک محصول میدهند به مدت‌زمانِ کمیابی آن بستگی دارد.
همان‌طور که می‌دانیم، برخی از کالاها عمر محدودی دارند. به‌عنوان مثال، وی (Wii) یک کنسول بازی خانگی است که توسط شرکت ژاپنی نینتِندو عرضه شد. ازآنجایی‌که شرکت نینتندو تعداد محدودی از این کنسول را تولید کرده بود، وقتی به بازار عرضه شد به قیمتی بسیار بیشتر از قیمت اصلی به فروش رفت. وی کالای کمیابی به شمار می‌رفت و چون دیگر تولید نمی‌شد، حتی ویِ دست‌دوم را هم به قیمت خوبی می‌خریدند.
با افزایش تولید وی، قیمت آن کاهش یافت. هیچ‌کس وی را نمی‌خرید که ۵ سال نگه دارد و بعد دوباره بفروشد. فقط آن را می‌خریدند که با آن بازی کنند.
بنابراین پول هم باید کمیاب باقی بماند تا پول ایده‌آل باشد.
دو ویژگی دیگر که برای ایجاد اعتماد لازم است
در درازمدت، مردم باید باور کنند که کمیابی پول به مدتی طولانی ادامه خواهد یافت. این امر سبب میشود مردم به پول اعتماد کنند. در حالت ایده‌آل، این کمیابی باید تغییرناپذیر باشد.
ویژگی دیگر کمی مهم‌تر است: پول باید ابزار حامل باشد تا واسطه‌ها و اشخاص ثالث نتوانند آن را در اختیار بگیرند.
نکته‌ی قابل‌توجه در تغییرناپذیری و ابزار حامل بودن پول این است که اگر یک نقطه‌ی شکست مرکزی وجود داشته باشد، پول نمی‌تواند هر دوی این ویژگی‌ها را با هم داشته باشد. به‌عبارت ساده‌تر، اگر هر کسی غیر از صاحبِ اسمی پول بتواند کمیابی آن را برطرف کند یا آن را مصادره کند، صاحب پول مجبور میشود به نهاد دیگر اعتماد کند.
این به طورکلی شرط خوبی نیست. شاید به قدرت مرکزی فعلی اعتماد داشته باشید، اما هیچ تضمینی وجود ندارد که آنها همیشه قدرت را در اختیار داشته باشند. در حقیقت، بسیاری از سازمانهای متمرکز به این دلیل شکست می‌خورند که پس از مدتی دیگر نمی‌توانند در برابر وسوسه‌ی سوءاستفاده از چنین قدرتی مقاومت کنند.
عقاید کینزی‌ها
افرادی‌که موافق اقتصاد کینزی هستند بر این باورند که هر چه بیشتر خرج کنید، جریان اقتصادی بهتر حفظ میشود. بنابراین به دنبال ایجاد پولی هستند که خرج‌کردن آن تا جایی‌که ممکن است راحت باشد. در سیستم کینزی تقریبا هر چیزی را به آسانی (به‌ویژه با اعتبار) می‌توان خریداری کرد، به همین دلیل است که معمولا افراد را به خرج‌کردن‌های بی‌محابا تشویق می‌کنند.
اما بی‌محابا خرج‌کردن در درازمدت ممکن است افراد را به خاک سیاه بنشاند، به همین دلیل بسیاری از مردم سعی می‌کنند پول‌شان را به شکل هدف‌مند خرج کنند.
کینزی‌ها بر ویژگی‌های استفاده‌ی راحت از پول مانند تقسیم‌پذیری، قابلیت انتقال، به رسمیت شناخته شدن و تا حدودی قابلیت تبدیل آن تأکید می‌کنند. البته به ویژگی‌های ارزشی پول مانند کمیابی، غیر قابل تغییر بودن و ابزار حامل بودن نیز توجه دارند.
اتفاقاً دلیل ایجاد آلت کوین‌های مختلف هم همین راحتی استفاده از آنها عنوان شده است.
ارزش بلندمدت
پولی ارزش دارد که کمیاب، قابل اطمینان و بادوام باشد. این ویژگی‌ها معمولا با گردش سریع پول در تضاد هستند.
«قابلیت انتقالِ بیشتر» اغلب به معنای متمرکز کردن عملیات است؛ این یعنی یک نقطه‌ی مرکزی سریع‌تر می‌تواند تراکنش‌ها را پردازش کند.
«قابلیت تبدیلِ بهتر» به معنای متکی بودن به نقطه‌ی مرکزی است که در آن راهی برای سوءاستفاده‌ی ریاضیاتی از برخی مفروضات امنیتی (که ارزهای غیرقابل ردیابی ارائه می‌کنند) وجود ندارد.
بنابراین هرچه اتکا به نقطه‌ی مرکزی بیشتر شود (خواه به نهادهای مرکزی، خواه به سختی برخی مسائل ریاضی)، پول بی‌ارزش‌تر میشود. هرچه پول سریع‌تر و راحت‌تر ایجاد شود، امنیت، کمیابی و تمرکززدایی آن کمتر است.
پولی ارزش دارد که اعتماد مردم را به مرور زمان بهدست آورد. وی (wii) فقط در یک دوره‌ی کوتاه با مبلغ زیادی خریدوفروش شد، بنابراین نمی‌توان آن را ذخیره‌ی ارزش خوبی دانست.
زمان داور نهایی است
معیار اصلی برای ارزش بلندمدت، زمان است. یک پدیده‌ی شناخته شده به نام اثر لیندی (Lindy Effect) وجود دارد که می‌گوید «از هر چیز باثباتی در جهان انتظار می‌رود به‌اندازه‌ی طول عمرش باقی بماند».
شاید این موضوع درست باشد، زیرا فردی توانست این اثر را در نمایش‌های برادوی پیدا کند. او متوجه شد نمایشی که ۱۵ سال از عمرش می‌گذشت، به طور متوسط ۱۵ سال دیگر هم روی صحنه اجرا می‌شد. اما نمایشی که یک سال از عمرش می‌گذشت، شاید فقط یک سال ادامه پیدا می‌کرد.
می‌بینید که تمرکزگرایی برای ارزش بلندمدت پول مضر است. نهادهای متمرکز با توجه به ماهیتشان آسیب‌پذیر هستند. این نهادها هرگاه با شکست مواجه شوند، هرچیزی را که به آنها وابسته است به خطر می‌اندازند.
برعکس، یک شبکه‌ی غیرمتمرکز ماهیت ضد آسیب‌پذیری دارد. شکست‌های فردی بر گروه بسیار کوچکی تأثیر می‌گذارد و در نتیجه یک شبکه‌ی غیرمتمرکز می‌تواند اشتباهات بیشتری هم مرتکب شود. زیرا این اشتباهات به اعضای دیگر شبکه کمک می‌کنند که یاد بگیرند چه کاری را نباید انجام بدهند. این سبب قوی‌ترشدن شبکه میشود.
سوءاستفاده از اعتماد
بسیاری از نهادهای متمرکز با سوءاستفاده از خودِ اعتماد سعی می‌کنند کاری کنند که نیازی به اثبات اعتماد نداشته باشند. این نهادها به جای اینکه واقعا ارزش اعتماد را در طول زمان اثبات کنند، تلاش می‌کنند به کمک رسانه‌های اجتماعی، تبلیغات و وعده‌های مختلف این توهم را ایجاد کنند که اعتماد وجود دارد. ICO ها، آلت کوین‌ها و هاردفورک‌ها به‌وفور از این تکنیک‌ها برای جلب اعتماد مردم استفاده کرده‌اند.
متأسفانه مردم بارها فریب این سوءاستفاده‌ها را خورده‌اند، با این‌حال این آشفته بازار به آنها درس‌های ارزشمندی می‌آموزد.
اولویت اصلی بیت کوین چیست؟
اولویت بیت کوین این است که در درازمدت ارزش واقعی را بهدست بیاورد. اما اولویت شرکت‌هایی مانند اَم‌وِی (Amway) و سایر طرح‌های مشابه این است که سعی کنند از طریق تبلیغات در کوتاه‌مدت ارزشی برای خودشان دست‌وپا کنند.
بیت کوین بر تمرکززدایی و تغییرناپذیری توجه دارد که در درازمدت به کمیابی آن می‌انجامد. در حالی‌که دیگران با اینکه این ویژگی‌ها را وعده داده‌اند، هیچ‌کدام مانند بیت کوین نتوانسته‌اند به آنها دست یابند.
بیت کوین فقط روی یک چیز متمرکز است و آن زمان است. سال گذشته بیت کوین ثابت کرد که یک بازی ۶ ماهه نیست. بیت کوین یک بازی ۲۰ تا ۵۰ ساله است. بدترین چیز این است که بفهمید بازی را تمام وقت اشتباه بازی کرده‌اید.
خیلی دیر نیست، بازی تازه شروع شده است.