ارزهای دیجیتال صرفا یک نوآوری در فناوری نیستند و این فضا از توان بالقوهای برای تأثیرگذاری گسترده اقتصادی و سیاسی بر جامعه نیز برخوردار است. در این مقاله با استناد به دادههای تاریخی و اقتصادی به بررسی تفاوتهای ارزهای دیجیتال و پولهای رایج ملی میپردازیم تا به درک روشنی از تاثیر این ارزها بر آینده برسید.
پول چیست؟
بیت کوین و ارزهای دیجیتال همانطور که از نامشان برمیآید، قرار بوده شکلی از پول باشند. اولین چیزی که به ذهنمان میرسد این است که بتوان از آن همانند پول معمولی برای خریدهای روزمره استفاده کرد. اما پولی که من و شما در جیب داریم و از آن برای خرید استفاده میکنیم، از کجا میآید؟ چه کسی تصمیم میگیرد که این سکهها، اسکناسها و اعدادی که بر روی نرمافزارهای بانکی نقش میبندد، ارزش داشته باشند؟
یکی از مشهورترین منابع درباره تاریخ پول، مقالهای است به نام «واکاوی:منشاء پول» (Shelling Out: The Origins of Money) که توسط نیک سابو در حدود ۲۰ سال پیش نوشته شد. او در این مقاله به بررسی این مسأله پرداخت که چطور صدف، سنگ و فلزات ارزشمند در گذشته، کارکرد پولی یافتند.
به اعتقاد آقای نیک سابو، شکلهای اولیه پول، اشیای کلکسیونی بودند. مردم دوست داشتند که مالک آنها باشند، زیرا برای نمونه، بهگردنانداختن گردنبندی از این کالاهای کلکسیونی، سبب افزایش جایگاه اجتماعی افراد میشد.
اشیای کلکسیونی جذاب بودند و درعینحال، به دست آوردن آنها نیز دشوار بود. در طبیعت تا حدی کمیاب شمرده میشدند و در نتیجه، ابزاری برای ذخیره ارزش به شمار میآمدند.
هر چه باشد، اگر چیزی را که دستیابی به آن دشوار است در اختیار داشته باشید و بدانید که افراد زیاد دیگری هم خواستار آن هستند، جمعآوریاش ارزشمند خواهد بود و همچنین میتوانید آن را در ازای دریافت چیزهایی دیگر نظیر خوراکی مبادله کنید.
اشیای کلکسیونی که از نظر اجتماعی پرطرفدار بودند و در نتیجه کارکردی برای ذخیره ارزش داشتند را میشد بهعنوان ابزاری برای مبادله هم به کار برد. در نهایت، این اشیای کلکسیونی که میتوانستند ابزاری برای ذخیره ارزش باشند و بهعنوان واسطهای برای تبادل عمل کنند، عملکردی دیگر یافتند که آن هم، واحدی برای تعیین ارزش بود. برای نمونه، در برخی قبایل، برای تعیین ارزش یک چیز مشخص میگفتند: «ارزش این چیز X مقدار صدف است.»
نقاشی تاریخی؛ معاملهگران عرب از صدف به عنوان پول استفاده میکنند
پول را میتوان یک نهاد اجتماعی هم دانست. منظور از نهاد اجتماعی در اینجا، سازوکاری برای نظمبخشی اجتماعی است که رفتار افراد در جامعه را هدایت میکند. بهرهگیری از نوعی پول که نشانگر ارزشی مشخص است، امکان تخصصی شدن کارها و تقسیم نیروی کار را هم ایجاد میکند.
برای نمونه، یک نجار ماهر کافی است بر روی کاری که در انجامش خبره است تمرکز کند و دیگر نیازی به انجام کارهای دیگر برای تأمین نیازهایش (نظیر کار در مزرعه و یا دوخت لباس) نداشته باشد. او اگر بتواند ارزشی بیشتر از آنچه از جامعه میگیرد را به جامعه بدهد، میتواند بخشی را نیز پسانداز کند.
استاندارد طلا
طی چند قرن گذشته، طلا بهعنوان گزینه استاندارد و فراگیر مطرح شد. کالاهای اقتصادی نظیر طلا و نقره بهصورت سکه در میآمدند. این سکهها وزن مشخصی داشتند و نشانگر میزان مشخصی ارزش بودند. با اینکه این پولِ کالایی کاربردیتر از مدلهای پیشین پول بود، امکان تقلب و دستکاری در آن وجود داشت، زیرا سکههای طلا پس از مدتی ممکن بود دچار خراشیدگی و فرسودگی شوند. در سال ۱۸۷۵ بود که یک اقتصاددان با نام ویلیام استنلی جونز (William Stanley Jevons) مفهومی به نام «پول نماینده» را تعریف کرد که در نهایت منجر به پدیده انتشار اسکناس بانکی شد. اما این اسکناسها پشتوانه داشتند. اسکناس درآن زمان نماینده مقداری مشخص از طلا بود که در خزانه بانک نگهداری میشد. با این فرض که این بانکها، گزینهای امن برای ذخیره طلای پشتوانه این اسکناسها بودند، پولِ نماینده بهعنوان یک ابزار خوب برای ذخیره ارزش و درعینحال، واسطهای بیدردسر برای تبادلات اقتصادی مطرح شد، زیرا حمل آن بهمراتب سادهتر از حمل طلا بود.
یک اسکناس ۵۰ دلاری قدیمی با پشتوانه طلا
در سال ۱۹۴۴ و طی جنگ جهانی دوم، نمایندگانی از ۴۴ کشور دنیا بر سر یک نظام پولی که نظام برتون وودز (Brettom Woods system) نام داشت به توافق رسیدند. کشورهای شرکتکننده در این نظام قبول کردند که حسابهای بینالمللی خود را در قالب دلار آمریکا تعریف کنند تا بهاینترتیب بتوانند ارز خود را به طلا را با قیمت ثابت ۳۵ دلار به ازای هر اونس که توسط دولت آمریکا تعیین شده بود تبدیل کنند. نتیجه این شد که دلار آمریکا به پول مرجع تبدیل شد و همه ارزهای دنیا تحت سلطه آن قرار گرفتند. بهخاطر موقعیت بالای ایالات متحده در این نظام، فرانسویها آن را «امتیاز گزاف آمریکا» نامیدند.
یک اسکناس قدیمی ۱۰ دلاری که پشتوانهای ندارد
تا چند سال پس از پایان جنگ جهانی دوم، این نظام به خوبی عمل میکرد. بااینحال، بهخاطر موجودی منفی در پرداختها، افزایش حجم بدهیهای دولت آمریکا که بهخاطر جنگ ویتنام ایجاد شده بود و نیز تورم ایجاد شده توسط فدرال رزرو (که پول بیشتری از طلای پشتوانه منتشر میکرد)، دلارهای موجود در سالهای دهه ۱۹۶۰ پشتوانه واقعی نداشتند. بههمیندلیل، در اوایل سالهای دهه ۱۹۷۰ بود که برخی از کشورهای اروپایی، تصمیم به ترک نظام برتون وودز و تبدیل دلارهای خود به طلا گرفتند که همین اقدام سبب افزایش هر چه بیشتر تورم و بیکاری شد.
ریچارد نیکسون در سال ۱۹۷۱ یک سری اقدامات اقتصادی جدید را اجرایی کرد که بعدها به شوک نیکسون معروف شد. در این اقدامات، دولت ایالات متحده به صورت یک طرفه اقدام به لغو امکان تبدیل دلار به طلا کرد. در نتیجه، دلار به یک پول بیپشتوانه (پول فیات یا دستوری) تبدیل شد. این پول بهصورت ذاتی فاقد ارزش است و ارزش آن صرفا توسط دولت تعیین میشود. امروزه بیشتر پولهای ملی کشورهای مختلف در همین دسته قرار میگیرند.
پول بیپشتوانه چطور ایجاد شد؟
نیکسون با بیان اینکه «اکنون در اقتصاد از طرفداران مکتب کینزی هستم» دستور لغو امکان تبدیل دلار به طلا را صادر کرد. منظور از اقتصاد کینزی، نظریهای در اقتصاد کلان است که بر انجام یک سری اقدامات از سوی سیاستگذاران برای تثبیت نوسانات در چرخههای کسبوکار تأکید دارد.
طرفداران مکتب کینزی بر این باورند که برای مهار بیکاری در دورههای رکورد، بهترین کار این است که دولت پول قرض دهد (تسهیل کمّی) و آن را برای زیرساختهای عمومی صرف کند. آنها بر این باورند که جریان پول در نهایت به تمام بخشهای اقتصاد رسوخ مییابد و زمینه رونق را فراهم میکند.
واضحترین راه برای ایجاد جریان پول جدید در اقتصاد، تولید پول جدید است. فقط بانکهای مرکزی (نظیر فدرال رزرو در ایالات متحده و یا بانک مرکزی اروپا در اروپا) مجاز به تولید پول فیزیکی (ضرب سکه و چاپ اسکناس) هستند. بانک مرکزی این پولهای جدید را به دولت و یا بانکهای خصوصی میدهد تا به توزیع آن در اقتصاد بپردازند. این جریان پول جدید سبب تورم میشود، زیرا قدرت خرید پول جدید با افزایش حجم آن بهتدریج کاهش مییابد که این مسأله تهدیدی برای عملکرد آن بهعنوان ابزاری برای ذخیره ارزش است.
کاهش شدید قدرت خرید دلار در طول تاریخ
این پول جدید (یا به تعبیر تخصصیتر، اعتبار) بهتدریج در اقتصاد به گردش در آمد که دلیل آن نیز بانکداری ذخیره کسری است که الگویی رایج برای بیشتر نظامهای بانکی در سراسر دنیا به شمار میرود. بانکداری ذخیره کسری (بر خلاف بانکداری ذخیره کامل) فقط ملزم به ذخیره درصدی مشخص از مجموع پولی است که قرضدهندگان و سپردهگذاران به آن دادهاند. مثلا اگر ۱ میلیون تومان در بانک پسانداز کنید بانک فقط چند درصد از پول شما را در صندوقهای خود نگهداری میکند.
بههمیندلیل، ایجاد حتی حجمی اندک از پول جدید توسط بانک مرکزی موجب میشود حجم بهمراتب بیشتری پول وارد چرخه اقتصادی شود. ضعف در بانکداری ذخیره کسری تا حد زیادی بهخاطر این پیشفرض است که بسیاری از افراد سپردهگذار در بانکها بهصورت همزمان به پول خود نیاز ندارند و همه آنها به این نظام اعتماد میکنند. اگر مردم اعتماد خود را به این نظام بانکی از دست بدهند و بخواهند پولشان را از بانکها بیرون بکشند، این نظام متلاشی خواهد شد. این پدیده را بحران بانکداری نیز مینامند.
طی سالهای ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۸ که بحران مالی در دنیا روی داد، بحران بانکداری گریبان چندین بانک را گرفت. با اینکه امکان تعیین فقط یک عامل برای ایجاد این بحران وجود ندارد، روشن است که «وامدهی درجه دو» نقش مهمی در ابتدای شکلگیری این بحران داشت. وامدهی درجه دو بهمعنای قرضدادن پول به کسی است که در بازپرداخت وام قبلی خود دچار مشکل است. طی دوران بحران مسکن آمریکا در سال ۲۰۰۸، برخی افراد برای خرید خانه پول قرض گرفتند، زیرا امیدوار بودند که قیمت خانه افزایش مییابد و همین سبب ایجاد حباب شد.
برخی بانکها پولی بیشتر از معمول را به افراد برای خرید خانههایی که قیمتشان بیش از حد گران شده بود میپرداختند که این رویکرد مشکلساز شد. بانکها یک خطای دیگر هم انجام دادند و آن هم اینکه این بدهیها را در قالب یک سری محصولات مالی پیچیدهتر (نظیر اوراق قرضه با پشتوانه رهنی) به مؤسسات دولتی یا بانکهای سرمایهگذاری میفروختند. در نتیجه، این دومینوی بدهی بهشدت در همه ارکان بدنه نظام اقتصادی گسترش یافت و تأثیری منفی نیز بر آن گذاشت.
دومینوی سقوط – وقتی ضعف سیستم بانکداری اقتصاد جهان را نابود میکند
بیثباتی در اقتصاد جهانی همچنان بهصورت زنجیروار ادامه یافت و به بحران بدهی اروپا در سال ۲۰۰۹ رسید. برخی کشورهای اروپایی (یونان، پرتغال، اسپانیا، ایرلند و قبرس) نمیتوانستند بدهیهای دولتی خود را بازپس دهند و یا به بانکهای مقروض خود کمک کنند. اتحادیه اروپا و بانک مرکزی اروپایی بهمنظور جلوگیری از ورشکستگی سایر کشورهای اروپایی و نیز جلوگیری از برهمخوردن ثبات این اتحادیه، به کمک مالی به آنها پرداخت.
مدل اقتصادی کینزی و مدل اقتصاد نئولیبرالی (که در دهه ۱۹۸۰ پدیدار شد) به افزایش تولید ناخالص ملی سالیانه کمک کرد. تولید ناخالص ملی معیاری برای سنجش ارزش محصولات و خدمات تولید شده در هر سال است. البته این اقدام به قیمت افزایش بدهیهای ملی تمام شد. پس از پایان بحران مالی دهه ۱۹۷۰، بدهی ملی ایاالت متحده از میزان تولید ناخالص ملی آن هم بیشتر شد که این نشانگر افزایش تدریجی و نگرانکننده این بدهی است.
منتقدانی همچون رون پاول که نامزد سابق ریاست جمهوری در ایالت متحده بود بر این باور است که نظام کنونی مالی در این کشور حباب دارد و اگر این نظام به استاندارد طلا بازنگردد، این حباب خواهد ترکید. با اینکه پاول جزو طرفداران پول دارای پشتوانه طلاست، ارزهای دیجیتالی نظیر بیت کوین را نیز جایگزینی جذاب میداند.
بیت کوین چه تفاوتی با پول بدون پشتوانه دارد؟
در ۳۱ اکتبر ۲۰۰۸ و طی بحران مالی ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸، یک فرد گمنام به نام ساتوشی ناکاموتو گزارش (وایت پیپری) را با عنوان «بیت کوین: یک سیستم همتابههمتای پول الکترونیک» را منتشر کرد. همان طور که از نامش هم پیداست، بیت کوین بهصورت یک پول دیجیتال عرضه شد که میتوان آن را از یک فرد به فردی دیگر فرستاد، بدون اینکه نیازی به نهادهای مالی واسطه باشد.
ناکاموتو یک سکه الکترونیکی را بهصورت زنجیرهای از امضاهای دیجیتال توصیف کرد و به تشریح عملکردش بر یک شبکه غیرمتمرکز از نودها که بر اساس سازوکار اجماع و یک سری مشوقها (ماینینگ) پیش میرود پرداخت. ایده ارسال پول دیجیتال از یک نفر به فردی دیگر، آن هم بدون واسطه و بهشکلی مقاوم در برابر دخالت طرف سوم به اندازه کافی حیرتانگیز بود. اما این همه ماجرا نیست.
یکی از اصلیترین ویژگیهای اقتصادی بیت کوین این است که حداکثر مقدار آن ۲۱ میلیون واحد است. این بدان معناست که هرگز نمیتوان به رقمی بیشتر از ۲۱ میلیون واحد دست یافت و همین موجب کمیابی آن میشود. اما این شبکه، پاداشهایی نیز برای مشارکتکنندگان دارد. برای تشویق افراد برای حضور در شبکه و تأیید تراکنشها، در ابتدا در هر بازه زمانی که یک بلاک تکمیل میشد، ۵۰ بیت کوین جدید ایجاد و بهعنوان پاداش داده میشد. پس از تکمیل ۲۱۰ هزار بلاک (حدود ۴ سال) این میزان پاداش نصف میشد و این بدان معناست که تورم پولی بیت کوین در گذر زمان کم میشود که گاهی آنها کاهش تورم هم مینامند. همچنین میتوان انتظار داشت که بیت کوینهای در گردش در گذر زمان باز هم کاهش یابند که دلیل آن نیز عدم امکان دسترسی به برخی بیت کوینها بهخاطر گم شدن کلیدهای خصوصی آنهاست. در زمان نگارش این مطلب، حدود ۸۴ درصد از حداکثر بیت کوینهای قابل استخراج، تولید شده است و نرخ تورم سالانه آن نیز ۳/۷۸ درصد است. پس از نصف شدن بعدی پاداشها که احتمالا در حدود ۲۵ می سال ۲۰۲۰ روی میدهد، تورم مالی بیت کوین به ۱/۸ درصد کاهش مییابد. از دیدگاه طرفداران، بیت کوین بهخاطر کمیابی ذاتی خود، میتواند همانند طلای دیجیتال باشد و از این قابلیت برخوردار است که به استاندارد پایدار پولی در دنیای آینده تبدیل شود.
روند تورم در بیت کوین – رو به صفر
با وجود نوسانات قیمت بیت کوین، اطمینانخاطر موجود از عدم افزایش ناگهانی نرخ تورم موجود در آن سبب میشود بتوان آن را بهعنوان «ارز احتیاطی» و یا «پول سالم» دانست، زیرا به حفظ قدرت خرید در گذر زمان کمک میکند. برای نمونه، ابرتورم در ونزوئلا نرخی برابر با یک میلیون درصد در سال دارد. مردم ونزوئلا با خرید بیت کوین، قطعا ریسک کمتری را تجربه میکنند.
برای اینکه قدرت خرید در گذر زمان حفظ شود، قیمت فروش سرمایه موردنظر باید حداقل با قیمتی که خریداری شده برابر باشد. اما چه چیزی قیمت یک سرمایه را تعیین میکند؟ پاسخ این سؤال به نظریه اقتصادی مورد استفاده برای تحلیل بستگی دارد.
مکتب کلاسیک اقتصاد که در قرن هیجدهم و نوزدهم بهعنوان چهارچوب غالب در مباحث اقتصادی مطرح بود، میگوید که قیمت با هزینههای عینی تولید تعیین میشود. اگر از دیدگاه مکتب کلاسیک اقتصاد به بیت کوین نگاه کنیم، قیمت آن باید بر اساس هزینه استخراج (شامل هزینه سختافزار و برق) محاسبه شود. در سال ۲۰۱۸، برخی از مزارع استخراج بیت کوین به خاطر کاهش قیمت بیت کوین تعطیل شدند. بالاتر بودن هزینه تولید نسبت به درآمد ناشی از فروش سبب شد استخراج بیت کوین در کوتاه مدت سوددهی لازم را نداشته باشد. بااینحال، برخی از ماینرها هم بودند که با وجود ضرردهی همچنان به استخراج بیت کوین میپرداختند، زیرا انتظار داشتند که قیمت بیت کوینهایی که به دست میآورند در آینده افزایش یابد. این نشان میدهد که قیمت بیت کوین فقط به هزینه استخراج آن بستگی ندارد. با اینکه نظریه مکتب کلاسیک اقتصاد انتظار دارد که قیمت از هزینههای تولید پیروی کند، این امر در مورد بیت کوین صدق نمیکند و در مقابل، هزینه تولید به قیمت وابسته است.
بر اساس دیدگاههای نئوکلاسیک اقتصادی (که پس از مکتب کلاسیک تعریف شدند و در قرن بیستم هم از محبوبیت بالایی برخوردار بودند) قیمت به تعادل بین عرضه و تقاضا بستگی دارد. در بیت کوین میبینیم که عرضه فقط اندکی میتواند افزایش یابد و در نتیجه، قیمت فقط به تقاضا بستگی دارد. وقتی تقاضا بالا میرود، قیمت نیز بالا میرود و با کاهش تقاضا نیز قیمت کاهش مییابد.
مکتب اتریش نیز یکی از مکاتب اقتصادی است که در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم شکل گرفت. این مکتب که طی بحران اقتصادی سالهای ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ بسیار مورد توجه قرار گرفت، دیدگاههای کلاسیک و نئوکلاسیک را درباره شیوه تعیین قیمت رد میکند. مکتب اتریش میگوید که هزینههای تولید بر اساس یک سری عوامل غیرملموس دیگر که به ارزش کاربردهای جایگزین از منابع کمیاب بستگی دارد تعیین میشود و نیز تعادل میان عرضه و تقاضا نیز بر اساس سلیقه افراد مشخص میشود. مکتب اتریش بر اهمیت کمیابی و نیز جلوگیری از مداخله دولتی تأکید دارد. این مکتب با مدلهای فعال اقتصادی که در واقع بر اساس تورم پولی و نیز قانونگذاری دولتی استوار هستند در تناقض است. از آنجا که بیت کوین با چنین تفسیری سازگار است، مکتب اتریش بهشدت در میان طرفداران بیت کوین محبوب است و هواداران مکتب اتریش نیز به بیت کوین علاقهمندند.
پول علاوه بر اینکه باید قدرت خرید را در گذر زمان حفظ کند، باید بتواند بهشکلی مطمئن ذخیره شود و دوباره مورد استفاده قرار گیرد. فقط در این صورت است که میتوان از آن بهعنوان ابزاری برای ذخیره ارزش نام برد. در زمان نگارش این مطلب، ده سال از عمر بیت کوین میگذرد و این ارز دیجیتال در ۹۹/۹۸ درصد از مواقع در این بازه ده ساله دچار نوسان بوده است. بااینحال، بیت کوین هنوز هم در زمینه ذخیره بیدردسر، استفاده و فروش در مقادیر بالا با مشکل روبروست و این مشکل بهویژه برای افراد عادی و غیرمتخصص بهمراتب بیشتر است. اگر رابط کاربری در گذر زمان بهبود یابد، راهحلهای واسطه بهتری نیز عرضه خواهد شد، امکان نقدشوندگی بیشتر شده و شبکه نیز در برابر حملات احتمالی قدرتمندتر میشود. بهاینترتیب، فرآیند تحول پولی بیت کوین نیز بهتدریج ادامه مییابد.
اثر لیندی: روند بیت کوین نسبت به ارزش بازار برای تبدیل شدن به ارز جهانی
نگاهی به سایر ارزهای دیجیتال
بیت کوین اولین ارز دیجیتالی بود که توجه گستردهای را به خود جلب کرد. اما اندکی پس از آن، ارزهای دیجیتال دیگری نیز به بازار آمدند که برخی از آنها برخی قابلیتهای فنی یا اقتصادی بیت کوین را بهبود داده و یا قابلیتهای بیشتری داشتند (که برای نمونه میتوان به قراردادهای منعطف هوشمند اشاره کرد). بهخاطر برخورداری بیت کوین از امتیاز اول بودن و نیز اثر لیندی (که میگوید عمر مورد انتظار هر فناوری با عمر فعلیاش متناسب است)، سایر ارزهای دیجیتال باید بهبود قابلتوجهی نسبت به بیت کوین داشته باشند تا بتوانند مخاطب بیشتری جلب کرده و از اثر شبکهای بیت کوین پیشی بگیرند. بیت کوین از نظر بیشتر افراد، معیار ارزهای دیجیتال است و بیشترین خریدوفروش ارزهای دیجیتال در صرافیها نیز بیت کوین را شامل میشود. با اینکه توضیح درباره تفاوتها بین ارزهای دیجیتال و بیت کوین در این مقاله نمیگنجد، باید بدانید که دو نظریه اقتصادی بهخاطر پدیدار شدن ارزهای دیجیتال مختلف مطرح شده است.
نظریه پروتکلهای چاق (fat protocols) که اولین بار توسط جول مونگرو در سال ۲۰۱۶ مطرح شد، به مقایسه ارزش انباشت اینترنت سنتی و اینترنت غیرمتمرکز مبتنی بر بلاک چین میپردازد. این نظریه میگوید که اینترنت موجب ایجاد حجم بسیار گستردهای از ارزش شده است. اما اگر به مسأله توزیع این ارزش ایجاد شده فکر کنیم، خواهیم دید که یک سری پروتکلهای «لاغر» و یک سری اپلیکیشنهای «چاق» وجود دارد. هیچ کسی مالک پروتکلهای متن باز اینترنت (نظیر TCP/IP یا HTTP) نیست. اما همین پروتکلها زمینه را برای بزرگ شدن اپلیکیشنهایی نظیر گوگل، فیسبوک و آمازون فراهم کردند و این اپلیکیشنها نیز حجم زیادی از ارزش را به خود اختصاص میدهند.
نظریه پروتکلهای چاق میگوید که اینترنت مبتنی بر بلاک چین، رویکردی برعکس را دارد. بر خلاف اینترنت فعلی، در اختیار داشتن سرمایه (نظیر بیت کوین و یا اتر) برای استفاده از پروتکلهای بلاک چین ضروری است. بههمیندلیل، بهرهگیری از پروتکلهای بلاک چین سبب افزایش تقاضا برای این توکنها شده و همین ارزش آنها را افزایش میدهد. استقبال موفق از اپلیکیشنهای قرار گرفته بر روی این پروتکلها به صورت خودکار به افزایش تقاضا برای سرمایههای بنیادین پروتکل بلاک چین میانجامد و همین امر موجب میشود ارزش این پروتکل افزایش یابد. نظریه پروتکلهای چاق میگوید که ارزش انباشتی پروتکل بلاک چین همواره سریعتر از ارزش اپلیکیشنهای قرار گرفته بر روی آن افزایش مییابد.
معمولا ارز دیجیتالی که میتواند بهصورت مستقل عمل کند را «سکه» یا «کوین» مینامند (نظیر بیت کوین یا اتر) و در مقابل، ارزهای دیجیتالی که به یک ارز دیجیتال دیگر بهعنوان پلتفرم وابسته هستند هم «توکن» نامیده میشوند (مثل آگر- Augur). توکنها معمولا برای جذب سرمایه (عرضه اولیه سکه-ICO) فروخته میشوند و از آنها بهعنوان پول داخل یک نرمافزار خاص و یا بهعنوان نماد دیجیتال یک سرمایه (نظیر امتیاز یک نرمافزار، داراییهای مجازی در یک بازی و …) مورد استفاده قرار میگیرند. در سال ۲۰۱۷ که بازار ارزهای دیجیتال بسیار پررونق بود، توکنها هم از محبوبیت بالایی برخوردار بودند و هزاران توکن ایجاد شده و در سال ۲۰۱۸ شاهد کاهش قابلتوجهی در قیمت آنها بودیم. بههمیندلیل، ارزش انباشته شده در پروتکلهای چاق بهصورت خاص به توکنها اشاره دارد.
نظریه بعدی هم مسأله سرعت توکن است که به تشریح حالتی میپردازد که در آن، اگر عرضه یک توکن ثابت باشد، افزایش در تقاضا بهصورت خودکار سبب افزایش قیمت میشود. مسأله سرعت توکن میگوید که ارزش میانگین شبکه به حجم کل تراکنشها تقسیم بر سرعت انجام تراکنشها بستگی دارد.
حجم کل تراکنشها ÷ سرعت انجام تراکنشها = ارزش میانگین شبکه
این مسأله به زبان ساده میگوید که ارزش کوینها و یا توکنهایی که مردم نگه میدارند بهتدریج بیشتر از ارزش توکنهایی خواهد شد که از نظر مردم کمارزش است و آنها را میفروشند.
بهعنوانمثال، مردم ممکن است بیت کوین را به این دلیل نگه دارند که انتظار دارند به یک پول بینالمللی در آینده تبدیل شود. با این فرض، نگهداری بیت کوین به مدتی طولانی کاری منطقی خواهد بود. اگر افراد زیادی تأکید به نفروختن کوینهای خود داشته باشند، مقدار عرضه آن کاهش یافته و در نتیجه، حتی یک افزایش کوچک در تقاضا سبب اوجگیری ناگهانی قیمت میشود.
بااینحال، وقتی افراد کوین یا توکنی را که فکر میکنند از شانس کمتری برای حفظ ارزش و قدرت خریدشان برخوردار است به دست میآورند، احتمال اینکه آن را فروخته و چیز دیگری به جای آن بخرند افزایش مییابد. در این میان، توکنهایی که کاربردهای بسیار مشخص و محدودی دارند (نظیر توکنهای ویژه برخی بازیها) و یا کوینها و توکنهایی که در گذر زمان دستخوش تورم میشوند، بیشتر از نظر کاربران نامطلوب بوده و به احتمال زیاد آنها را نگه نمیدارند.
نتیجهگیری
نمیتوانیم بگوییم که یکی از این نظریهها درباره ارزش ارزهای دیجیتال و یا حتی پول کاملا درست است. بااینحال، این امر که ارزش یک ویژگی نسبتا غیرعینی برای یک دارایی به شمار میرود و به تقاضا (به ویژه در آینده) بستگی دارد، به نظر کاملا پذیرفته شده میآید. افزون بر این، قابلیت مقاومت در برابر دخالت حکومتها سبب شده پول دیجیتال با الگوی تورمی قابل پیشبینی بهعنوان جایگزینی بالقوه برای نظام مالی کنونی (فارغ از دیدگاههای مختلف در نظریات اقتصادی) مطرح شود. آیا ارزهای دیجیتال میتوانند بهعنوان یک الگوی نوین از پول که کاربردش ساده است و درعینحال از امنیت بالایی برخوردار است در سراسر جهان به کار گرفته شود؟ شاید قضاوت در این باره زود باشد. اما اگر ارزهای دیجیتال بتوانند به آن مرحله برسند، بیتردید پدیده بسیار جالبی خواهند بود.
کریپتوکارنسی یا رمزارز به دستهای از پولهای دیجیتال یا مجازی گفته میشود که در آنها از رمزنگاری(کریپتوگرافی) برای تراکنشهای مالی استفاده شدهاست؛ به طوری که رمزگشایی آنها بسیار دشوار و بعضا غیرممکن است. این نوع ارزها توسط مرکز خاصی کنترل نمیشوند، سریع و مقرون به صرفهاند و محدودیت جغرافیایی را از میان برداشتهاند؛ و از همه مهمتر با دغدغهی حفظ حریم خصوصی ایجاد شدهاند. پس از تولد بیتکوین به عنوان اولین رمزارز کارا در سال ۲۰۰۹ ، تا به امروز بیش از ۱۹۰۰ رمزارز بوجود آمدهاست؛ جدای تعدادی که اسکم و نامعتبرند، تعداد قابل توجهی از آنها بر جنبهی خاصی از بیتکوین متمرکز شده و به ارتقا و یا رفع مشکلات آن بخش پرداختهاند. برای مثال رمزارز NEM برای افزایش امنیت در حین کاهش هزینههای مصرفی به جای سیستم PoW بیتکوین، از PoI استفاده میکند. یا رمزارز ETH ایدهی پلتفرم بلاکچین قابل برنامهریزی را مطرح کرده و امکان پیادهسازی نرمافزارها، رمزارزها و یا قراردادهای هوشمند بر روی بلاکچین اتریوم را فراهم آوردهاست. در این میان کوینهایی مثل Dash، Monero، Zcash و چند رمزارز دیگر به بهبود وضعیت ناشناس نگهداشتن افراد پرداختهاند و نوآوریهایی در این زمینه انجام دادهاند.
ارزهای دیجیتال که شاید بیشتر مردم آن را با شنیدن نام معروفترین آنها یعنی بیت کوین بشناسند، در سالهای اخیر به یکی از گزینههای محبوب سرمایه گذاری در کشور تبدیل شدهاند. تنها یک نگاه به نمودار بیت کوین طی سالیان گذشته کافی است تا هر کس را به سرمایهگذاری در آن وسوسه کند، اما برای این کار چه ضرورتهایی وجود دارد؟ سرمایهگذاران پیش از اینکه مقداری بیت کوین یا هر ارز دیجیتال دیگر خریداری کنند، باید با چه مواردی آشنا باشند؟ در این مطلب هر آنچه یک سرمایهگذار لازم است بداند را به صورت گام به گام توضیح دادهایم. با ما همراه باشید.
گام اول: تحقیقات خودتان را کامل کنید
اولین و ابتداییترین قدمی که هر سرمایهگذار باید بردارد، آشنا بودن با چیزی است که بر روی آن سرمایهگذاری میکند. همانطور که یک سرمایه گذار املاک باید درباره موقعیت مکانی یک ساختمان و ویلایی یا آپارتمانی بودن آن اطلاع داشته باشد، یک سرمایهگذار ارز دیجیتال نیز باید بداند که پولش را روی چه چیزی سرمایهگذاری کرده است و تنها با اکتفا به شنیدهها و حرفهای دیگران به صورت ندانسته وارد این کار نشود. به این ترتیب، هر سرمایهگذار ارز دیجیتال قبل از هر چیز باید مفاهیم پایه ارزهای دیجیتال را بداند. بنابراین قبل از ورود به حوزه پر خطر سرمایهگذاری، زمان زیادی را به مطالعه و تحقیق بر مفاهیم پایه بگذارید، تا خوب آماده شوید.
علاوه بر مفاهیم پایه، شما باید بازار ارزهای دیجیتال را هم خوب بشناسید و با متغیرهایی مثل ارزش کل (Market Cap) و عرضه و تقاضا آشنا شوید. همچنین برای درک بهتر از بازار، باید بدانید که قیمت چگونه تعیین میشود، صرافیهای ارز دیجیتال چگونه کار میکنند و یا نوسانات بازار ارزهای دیجیتال چگونه است.
اعتماد مفهومی است که از یک سو بیش از حد به آن پرداخته شده و از سوی دیگر بسیار بد تعریف شده است.
همه میدانیم که اعتماد تا چهاندازه در تعاملات انسانی بهویژه در دادوستد اهمیت دارد. با اینحال، سازوکار اعتماد هنوز بهخوبی مشخص نیست و یا درک نشده است. چیزی که مشخص است این است که راه میانبری بهسوی اعتماد وجود ندارد. اعتماد به زمان نیاز دارد.
چگونه مردم به چیزی اعتماد میکنند؟
چرا اعتماد به پول مهم است؟
از همه مهمتر، اعتماد چگونه دربارهی بیت کوین تحقق مییابد؟
در این مطلب، خواهیم دید که چگونه اعتماد به پول بهوجود میآید.
اعتماد به پول به زمان نیاز دارد و هر ارزِ موفق باید قبل از هر چیز، طول عمر بیشتری داشته باشد.
سازوکار اعتماد به پول
اعتماد در اصل، همهچیزِ یک پول است. تعداد قابلقبولی از مردم باید باور داشته باشند که پول چیزی است که ارزش خودش را حفظ خواهد کرد، وگرنه آن را نگه نمیدارند. اگر مردم نخواهند پول را نگه دارند، ارزش پول آنقدر به روند نزولی ادامه خواهد داد تا زمانی که بهکلی بیارزش شود.
از زمانهای گذشته، مردم به دانههای بلورین و سنگ رای (Rai Stones) سنگی که شبیه دایره است و در مرکز آن یک سوراخ وجود دارد) بهعنوان پول اعتماد داشتند؛ زیرا این سنگها بسیار کمیاب بودند. اما به محض اینکه کسی متوجه شد ساختن این اشیا کار سختی نیست، اشتیاق مردم نسبت به آنها کاهش یافت. برای اینکه مردم به چیزی به عنوان پول اعتماد کنند، باید به آنها قبولاند که این پول کمیاب است. با اینحال کمیاب بودن، فقط یکی از ویژگیهای متعددی است که ما از پول انتظار داریم.
ویژگیهای پول ایدهآل
چاپ دلار و سایر پولهای سنتی جهان نامحدود و وابسته به بانکهاست که موجب مشکلات اقتصادی برای مردم میگردد
از خصوصیات پول ایدهآل میتوان به کمیابی، دوام، مقاومت دربرابر سانسور، قابلیت تبدیل، تقسیمپذیری و قابلیت انتقال آن اشاره کرد و البته باید آن را به رسمیت بشناسند. این ویژگیها را میتوان به دو دستهی متفاوت تقسیم کرد:
راحتی معامله: پول باید به آسانی معامله شود. تقسیمپذیری، قابلیت انتقال، قابلیت تبدیل و به رسمیت شناختن آن در این دسته قرار میگیرند.
باارزش بودن: به این معنی که آیا شخص دیگری میتواند بدون اجازهی شما آن را سرقت کند یا خیر. ویژگیهای کمیابی، دوام و ابزار حامل بودن در این دسته قرار میگیرند.
بیت کوین هم بسیاری از این خصوصیات را دارد اما چیزی که بیت کوین را از انواع دیگر پول متمایز میکند، این است که بیت کوین هم دیجیتال است و هم غیرمتمرکز.
بیت کوین تنها پول دیجیتال جهان نیست. دلار آمریکا، طلای بازی World of Warcraft و دلار لیندن نیز دیجیتال هستند؛ اما هیچ یک از پولهای دیجیتال تا زمانی که بیت کوین بهوجود آمد، غیرمتمرکز نبودند.
به همینترتیب، بسیاری از پولهای فیزیکی مانند طلا، نقره و نمک غیرمتمرکز هستند، اما دیجیتال نیستند. تمرکززدایی به بیت کوین ارزش داده است و دیجیتال بودن آن، کار با بیت کوین را راحت کرده است. بنابراین بیت کوین هر دو ویژگی اصلی پول ایدهآل را دارد.
تمایل برای داشتن چیزهای کمیاب
انسان همیشه تمایلی درونی برای داشتن چیزهای کمیاب دارد. این موضوع را به خوبی میتوانیم در تبلیغات ببینیم؛ یکی از سادهترین روشها برای ترغیب کردن مردم برای خرید این است که بتوانید آنها را قانع کنید فلان محصول کمیاب است.
بااینحال، ارزشی که مردم به یک محصول میدهند به مدتزمانِ کمیابی آن بستگی دارد.
همانطور که میدانیم، برخی از کالاها عمر محدودی دارند. بهعنوان مثال، وی (Wii) یک کنسول بازی خانگی است که توسط شرکت ژاپنی نینتِندو عرضه شد. ازآنجاییکه شرکت نینتندو تعداد محدودی از این کنسول را تولید کرده بود، وقتی به بازار عرضه شد به قیمتی بسیار بیشتر از قیمت اصلی به فروش رفت. وی کالای کمیابی به شمار میرفت و چون دیگر تولید نمیشد، حتی ویِ دستدوم را هم به قیمت خوبی میخریدند.
با افزایش تولید وی، قیمت آن کاهش یافت. هیچکس وی را نمیخرید که ۵ سال نگه دارد و بعد دوباره بفروشد. فقط آن را میخریدند که با آن بازی کنند.
بنابراین پول هم باید کمیاب باقی بماند تا پول ایدهآل باشد.
دو ویژگی دیگر که برای ایجاد اعتماد لازم است
در درازمدت، مردم باید باور کنند که کمیابی پول به مدتی طولانی ادامه خواهد یافت. این امر سبب میشود مردم به پول اعتماد کنند. در حالت ایدهآل، این کمیابی باید تغییرناپذیر باشد.
ویژگی دیگر کمی مهمتر است: پول باید ابزار حامل باشد تا واسطهها و اشخاص ثالث نتوانند آن را در اختیار بگیرند.
نکتهی قابلتوجه در تغییرناپذیری و ابزار حامل بودن پول این است که اگر یک نقطهی شکست مرکزی وجود داشته باشد، پول نمیتواند هر دوی این ویژگیها را با هم داشته باشد. بهعبارت سادهتر، اگر هر کسی غیر از صاحبِ اسمی پول بتواند کمیابی آن را برطرف کند یا آن را مصادره کند، صاحب پول مجبور میشود به نهاد دیگر اعتماد کند.
این به طورکلی شرط خوبی نیست. شاید به قدرت مرکزی فعلی اعتماد داشته باشید، اما هیچ تضمینی وجود ندارد که آنها همیشه قدرت را در اختیار داشته باشند. در حقیقت، بسیاری از سازمانهای متمرکز به این دلیل شکست میخورند که پس از مدتی دیگر نمیتوانند در برابر وسوسهی سوءاستفاده از چنین قدرتی مقاومت کنند.
عقاید کینزیها
افرادیکه موافق اقتصاد کینزی هستند بر این باورند که هر چه بیشتر خرج کنید، جریان اقتصادی بهتر حفظ میشود. بنابراین به دنبال ایجاد پولی هستند که خرجکردن آن تا جاییکه ممکن است راحت باشد. در سیستم کینزی تقریبا هر چیزی را به آسانی (بهویژه با اعتبار) میتوان خریداری کرد، به همین دلیل است که معمولا افراد را به خرجکردنهای بیمحابا تشویق میکنند.
اما بیمحابا خرجکردن در درازمدت ممکن است افراد را به خاک سیاه بنشاند، به همین دلیل بسیاری از مردم سعی میکنند پولشان را به شکل هدفمند خرج کنند.
کینزیها بر ویژگیهای استفادهی راحت از پول مانند تقسیمپذیری، قابلیت انتقال، به رسمیت شناخته شدن و تا حدودی قابلیت تبدیل آن تأکید میکنند. البته به ویژگیهای ارزشی پول مانند کمیابی، غیر قابل تغییر بودن و ابزار حامل بودن نیز توجه دارند.
اتفاقاً دلیل ایجاد آلت کوینهای مختلف هم همین راحتی استفاده از آنها عنوان شده است.
ارزش بلندمدت
پولی ارزش دارد که کمیاب، قابل اطمینان و بادوام باشد. این ویژگیها معمولا با گردش سریع پول در تضاد هستند.
«قابلیت انتقالِ بیشتر» اغلب به معنای متمرکز کردن عملیات است؛ این یعنی یک نقطهی مرکزی سریعتر میتواند تراکنشها را پردازش کند.
«قابلیت تبدیلِ بهتر» به معنای متکی بودن به نقطهی مرکزی است که در آن راهی برای سوءاستفادهی ریاضیاتی از برخی مفروضات امنیتی (که ارزهای غیرقابل ردیابی ارائه میکنند) وجود ندارد.
بنابراین هرچه اتکا به نقطهی مرکزی بیشتر شود (خواه به نهادهای مرکزی، خواه به سختی برخی مسائل ریاضی)، پول بیارزشتر میشود. هرچه پول سریعتر و راحتتر ایجاد شود، امنیت، کمیابی و تمرکززدایی آن کمتر است.
پولی ارزش دارد که اعتماد مردم را به مرور زمان بهدست آورد. وی (wii) فقط در یک دورهی کوتاه با مبلغ زیادی خریدوفروش شد، بنابراین نمیتوان آن را ذخیرهی ارزش خوبی دانست.
زمان داور نهایی است
معیار اصلی برای ارزش بلندمدت، زمان است. یک پدیدهی شناخته شده به نام اثر لیندی (Lindy Effect) وجود دارد که میگوید «از هر چیز باثباتی در جهان انتظار میرود بهاندازهی طول عمرش باقی بماند».
شاید این موضوع درست باشد، زیرا فردی توانست این اثر را در نمایشهای برادوی پیدا کند. او متوجه شد نمایشی که ۱۵ سال از عمرش میگذشت، به طور متوسط ۱۵ سال دیگر هم روی صحنه اجرا میشد. اما نمایشی که یک سال از عمرش میگذشت، شاید فقط یک سال ادامه پیدا میکرد.
میبینید که تمرکزگرایی برای ارزش بلندمدت پول مضر است. نهادهای متمرکز با توجه به ماهیتشان آسیبپذیر هستند. این نهادها هرگاه با شکست مواجه شوند، هرچیزی را که به آنها وابسته است به خطر میاندازند.
برعکس، یک شبکهی غیرمتمرکز ماهیت ضد آسیبپذیری دارد. شکستهای فردی بر گروه بسیار کوچکی تأثیر میگذارد و در نتیجه یک شبکهی غیرمتمرکز میتواند اشتباهات بیشتری هم مرتکب شود. زیرا این اشتباهات به اعضای دیگر شبکه کمک میکنند که یاد بگیرند چه کاری را نباید انجام بدهند. این سبب قویترشدن شبکه میشود.
سوءاستفاده از اعتماد
بسیاری از نهادهای متمرکز با سوءاستفاده از خودِ اعتماد سعی میکنند کاری کنند که نیازی به اثبات اعتماد نداشته باشند. این نهادها به جای اینکه واقعا ارزش اعتماد را در طول زمان اثبات کنند، تلاش میکنند به کمک رسانههای اجتماعی، تبلیغات و وعدههای مختلف این توهم را ایجاد کنند که اعتماد وجود دارد. ICO ها، آلت کوینها و هاردفورکها بهوفور از این تکنیکها برای جلب اعتماد مردم استفاده کردهاند.
متأسفانه مردم بارها فریب این سوءاستفادهها را خوردهاند، با اینحال این آشفته بازار به آنها درسهای ارزشمندی میآموزد.
اولویت اصلی بیت کوین چیست؟
اولویت بیت کوین این است که در درازمدت ارزش واقعی را بهدست بیاورد. اما اولویت شرکتهایی مانند اَموِی (Amway) و سایر طرحهای مشابه این است که سعی کنند از طریق تبلیغات در کوتاهمدت ارزشی برای خودشان دستوپا کنند.
بیت کوین بر تمرکززدایی و تغییرناپذیری توجه دارد که در درازمدت به کمیابی آن میانجامد. در حالیکه دیگران با اینکه این ویژگیها را وعده دادهاند، هیچکدام مانند بیت کوین نتوانستهاند به آنها دست یابند.
بیت کوین فقط روی یک چیز متمرکز است و آن زمان است. سال گذشته بیت کوین ثابت کرد که یک بازی ۶ ماهه نیست. بیت کوین یک بازی ۲۰ تا ۵۰ ساله است. بدترین چیز این است که بفهمید بازی را تمام وقت اشتباه بازی کردهاید.
کیف پول بیت کوین (Bitcoin Wallet) نرمافزار، دستگاه سختافزاری یا تکه کاغذی است که میتوان از آن برای نگهداری، ارسال یا دریافت بیت کوین استفاده کرد. در این مقاله، ابتدا توضیح میدهیم کیف پول بیت کوین چیست، چگونه کار میکند و چه انواعی دارد، سپس با بهترین کیف پولهای بیت کوین در سال ۲۰۲۰ آشنا خواهید شد و در پایان یاد میگیرید که چگونه امنیت بیت کوینهای خود را تأمین کنید.
کیف پول بیت کوین چیست؟
کیف پول بیت کوین ابزاری است که میتوانید با استفاده از آن بیت کوینهایتان را ذخیره کنید، آنها را ارسال کنید یا از فرد دیگری بیت کوین دریافت کنید. این ابزار بهشکل نرمافزار بر روی تلفن همراه و رایانه شما نصب میشود و یا بهشکل سختافزار مانند یک حافظه در داخل جیبتان جای میگیرد.
نرمافزارهای کیف پول در نامها و برندهای مختلف موجود هستند و خیلی راحت میتوانید آنها را بهصورت رایگان روی تلفن همراه هوشمند و رایانه شخصی خود نصب کنید. همچنین اگر بخواهید از طریق مرورگرهای اینترنتی (چه در گوشی و چه در رایانه شخصی) بیت کوینهای خود را مدیریت کنید، کیف پولهای تحت وب گزینه مناسبی برای شما هستند.
برخلاف روزهای اولیه معرفی بیت کوین، امروز کارکردن با کیف پولهای این ارز دیجیتال بسیار آسان است و بدون اغراق میتوان گفت ارسال و دریافت بیت کوین در کیف پولهای جدید، بهسادگیِ ارسال و دریافت یک پیامک است.
از طرف دیگر، کیف پولهای سختافزاری بیت کوین امنیت بیشتری دارند و اگر سرمایهگذاری سنگینی انجام دادهاید، توصیه میشود از این کیف پولها استفاده کنید. این کیف پولها را میتوانید از فروشگاههای اینترنتی حتی از داخل ایران خریداری کنید.
بنابراین همانطور که تاکنون متوجه شدهاید، نگهداری و انتقال بیت کوین، با نگهداری پول در حسابهای بانکی و استفاده از خدمات مؤسسات مالی متفاوت است. بیت کوین کاملاً دیجیتالی است و ماهیت فیزیکی ندارد و هرکس بهطور مستقیم و روی کیف پول داراییهای خود را کنترل میکند. بهعبارت دیگر، دارنده کیف پول مالک حقیقی بیت کوینها است و به جز او، سازمانی مثل بانک نقشی در نگهداری از داراییها ایفا نخواهد کرد. از این رو، نگهداری و تأمین امنیت بیت کوین باید اولویت اول شما باشد.
فراموش نکنید کنترل کامل دارایی دیجیتال، فقط در کیف پولهای شخصی و غیرامانی ممکن است. ذخیره دارایی در یک صرافی متمرکز، مانند سپردن آن به بانک است و در این صورت صرافی بر دارایی شما کنترل خواهد داشت.
کیف پول بیت کوین چگونه کار میکند؟
یک کیف پول بیت کوین، با بررسی نقلوانتقالات انجامشده در بلاک چین و محاسبه موجودی شما، مقداری را که قادر به ارسال آن به کیف پول دیگر هستید، تعیین میکند.
بسیاری از افرادی که از کیف پولهای بیت کوین استفاده میکنند، از چگونگی کار این کیف پولها بیاطلاع هستند. البته همانطور که برای استفاده از اینترنت، نیاز به دانستن چگونگی عملکرد آن نیست، برای استفاده از کیف پول و ارسال و دریافت بیت کوین هم نیاز نیست بدانید یک کیف پول چگونه کار میکند. بااینحال، در ادامه توضیحاتی را ارائه میدهیم تا کمی با نحوه کار کیف پول بیت کوین آشنا شوید.
یک کیف پول با رصد تراکنشها و سوابق ثبتشده در بلاک چین، موجودی را محاسبه میکند و به کاربر نمایش میدهد. وقتی بیت کوین ارسال میکنید، در حقیقت از موجودی شما کم شده و به موجودی حساب مقصد اضافه میشود.
در درون هر کیف پول بیت کوین، دو رشته متنی مجزا، اما مرتبط وجود دارد: کلید عمومی (Public Key) و کلید خصوصی (Private Key).
هرکس برای ارسال بیت کوین باید پیام تراکنش را با کلید خصوصی خود امضا و به شبکه ارسال کند. به این ترتیب، بدون اینکه نیاز به استفاده از نام و مشخصات هویتی در شبکه بیت کوین باشد، مشخص میشود که بیت کوینها دقیقاً از طریق کیف پول آن فرد ارسال شدهاند و فرد دیگری به دروغ این پیام را به شبکه نفرستاده است. داشتن کلید خصوصی بهمنزله مالکیت داراییها است. برای همین گفته میشود هرگز نباید کلید خصوصی (یا کلمات بازیابی) کیف پول خود را در اختیار فرد دیگری قرار دهید.
نودها (کامپیوترهایی که در شبکه بیت کوین تراکنشها را تأیید میکنند)، امضای هر تراکنش را بررسی میکنند تا از درستی آن مطمئن شوند. اما چگونه شبکه میتواند بدون داشتن کلید خصوصی، از اعتبار امضای دیجیتال اطمینان حاصل کند؟ اینجاست که کلید عمومی به کار میآید. با استفاده از کلید عمومی که افشای آن هیچ مشکلی ندارد، نودها میتوانند بدون دیدن کلید خصوصی، از اعتبار امضای تراکنش اطمینان حاصل کنند.
همانطور که واریز پول به حسابهای بانکی با شماره حساب یا شماره کارت انجام میشود، در کیف پولها نیز چیزی به نام «آدرس کیف پول» وجود دارد که اگر بخواهید بیت کوین دریافت کنید، باید آن را به گیرنده بدهید.
بنابراین، منظور از انتقال بیت کوین، ثبت تراکنشی بر روی بلاک چین است که بر اساس آن، مالکیت بیت کوینها به آدرسی دیگر منتقل میشود و کیف پولها با رصد تغییرات بلاک چین، اطلاعات جدید را بهروزرسانی میکنند. برای درک بهتر کارکرد کیف پولها پیشنهاد میکنیم مقاله «شبکه بیت کوین چگونه کار میکند» را مطالعه کنید.
انواع کیف پول بیت کوین
کیف پولهای بیت کوین به سه دسته اصلی فیزیکی، تحت وب و نرمافزاری تقسیم میشوند
تمام کیف پولها بر اساس نحوه نگهداری کلید خصوصی به دو دسته سرد (Cold) و داغ (Hot) تقسیم میشوند.
کیف پولهای سرد، کیف پولهایی هستند که دارایی را بدون اتصال به اینترنت و بهصورت آفلاین نگهداری میکنند و تنها در مواقع نیاز مثل انتقال بیت کوین، به اینترنت متصل میشوند. این نوع کیف پولها بهخاطر شیوه نگهداری کلیدخصوصی، امنیت بیشتری دارند و عمدتاً برای سرمایهگذاری بلندمدت استفاده میشوند.
در مقابل، کیف پولهای داغ قرار دارند که در آنها دارایی در شرایطی نگهداری میشود که دسترسی به اینترنت وجود دارد. استفاده از یک کیف پول گرم لزوماً به این معنا نیست که کلید خصوصی در سرورهای اینترنتی نگهداری میشود، بلکه به متصلبودن دستگاه به اینترنت اشاره دارد. بهعنوان مثال، ذخیره بیت کوین در موبایلی که به اینترنت متصل است، نوعی ذخیرهسازی داغ است، اگرچه کلیدهای خصوصی روی خود موبایل نگهداری میشوند. کیف پولهای داغ برای استفادههای روزمره، سرمایهگذاریهای خرد و معاملات ارزهای دیجیتال مناسب هستند.
کیف پولهای بیت کوین در طبقهبندی دیگری به دو نوع فیزیکی و نرمافزاری تقسیم میشوند. کیف پول فیزیکی خود شامل دو نوع کیف پول سختافزاری و کیف پول کاغذی است. کیف پولهای نرمافزاری نیز به سه دسته کیف پولهای دسکتاپ، موبایل و تحت وب تقسیم میشوند.
کیف پول سختافزاری
بدون اغراق، کیف پولهای سختافزاری امنترین گزینه برای ذخیره ارزهای دیجیتال هستند. کاربر، این کیف پولها را بهصورت فیزیکی نزد خود نگه میدارد و از همین رو امنیت آنها بهنسبت نمونههای نرمافزاری بالاتر است. لجر (Ledger) و ترزور (Trezor) از جمله مشهورترین برندهای تولیدکننده کیف پول سختافزار هستند. امنیت بسیار بالا و ذخیره همزمان چندصد ارز دیجیتال، مهمترین ویژگیهای یک کیف پول سختافزاری است.
کیف پولهای سختافزاری را میتوانید از فروشگاههای اینترنتی خریداری کنید. این کیف پولها در داخل ایران هم به فروش میرسند.
کیف پول کاغذی
سادهترین نوع کیف پول ارزهای دیجیتال، کیف پول کاغذی است و درست مانند کیف پولهای سختافزاری، کیف پول کاغذی نیز کیف پول سرد محسوب میشود. بهبیان ساده، کیف پول کاغذی همان کلید خصوصی است که روی برگه کاغذی نوشته شده است. امنیت مهمترین مزیت این کیف پولها است، اما معایب و مشکلات زیاد آن باعث میشود گزینه محبوبی برای سرمایهگذاران نباشند. بهعنوان نمونه، ازآنجاکه در این کیف پولها کلید خصوصی روی یک تکه کاغذ نوشته میشود، در مقابل شرایط بد نگهداری مقاوم نیست و نسبت به عوامل طبیعی مانند رطوبت، گرما و پوسیدگی آسیبپذیر است. همچنین، برای خرجکردن مبالغ ذخیرهشده روی کیف پول کاغذی نیاز به استفاده از نرمافزار است و این سطح دسترسی کاربر به داراییها را کاهش داده است.
کیف پولهای کاغذی، سادهترین نوع کیف پولهای ارزهای دیجیتال هستند.
برای ساخت کیف پول کاغذی بیت کوین میتوانید به وبسایت bitaddress.org مراجعه کنید. در این وبسایت با حرکتدادن موس یا زدن دکمههای کیبورد کیف پول شما ساخته میشود و اگر بخواهید میتوانید با دستگاه پرینتر آن را چاپ کنید. همچنین، جهت اطمینان بیشتر، پس از بارگذاری کامل صفحه ساخت کیف پول، اتصال خود را از اینترنت قطع کنید؛ زیرا نرمافزار ساخت کیف پول کاغذی پس از بارگذاری کامل نیاز به اینترنت ندارد. برای خرجکردن مبالغ یک کیف پول کاغذی بیت کوین، میتوان از نرمافزارهایی مانند مایسلیوم (Mycelium) استفاده کرد.
کیف پول موبایل
کیف پولهای موبایل از محبوبترین انواع کیف پول هستند. دلیل این محبوبیت، همانطور که حدس میزنید سهولت استفاده از آنها است. با یک کیف پول موبایل میتوانید در هر زمانی با استفاده از تلفن همراه خود به دارایی خود دسترسی داشته باشید و برای انجام تراکنش از آن استفاده کنید. امروزه تمرکز اغلب توسعهدهندگان کیف پول، روی عرضه کیف پولهای موبایل متمرکز شده است.
کیف پول دسکتاپ
کیف پولهای دسکتاپ برای آن دسته از افرادی طراحی شده است که بیشتر کارشان با رایانههای شخصی و لپتاپ است. این کیف پولها کلید خصوصی را روی خود کامپیوتر ذخیره میکنند و برای سیستمعاملهای ویندوز، لینوکس و مک عرضه میشوند.
اگر دسترسی به رایانه یا تلفن همراه نداشته باشید، کیف پولهای تحتوب راحتترین گزینه برای شما هستند. همان طور که از اسمشان پیداست، این کیف پولها بر بستر اینترنت کار میکنند و با استفاده از یک مرورگر میتوان به آنها دسترسی پیدا کرد. در خصوص معایب این کیف پولها میتوان به ذخیرهشدن کلید خصوصی بر روی اینترنت اشاره کرد که امنیت را کاهش میدهد.
بهترین کیف پول بیت کوین
هماکنون که در حال نگارش این مطلب هستیم، بیش از ۷۰ کیف پول معتبر برای بیت کوین وجود دارد. در ادامه قصد داریم ۱۰ مورد از بهترین کیف پولهای بیت کوین در سال ۲۰۲۰ را معرفی کنیم. در تهیه این فهرست معیارهایی مانند تعداد کاربر (نصب)، امتیاز و بازخورد کاربران، راحتی در استفاده و ویژگیهای امنیتی در نظر گرفته شده است. به یاد داشته باشید که امنیت و اعتبار کیف پول باید اصلیترین معیار شما برای انتخاب باشد.
کیف پول لجر (Ledger)
کیف پول لجر
لجر یکی از محبوبترین کیف پولهای سختافزاری بازار است که از صدها ارز دیجیتال بهصورت همزمان پشتیبانی میکند. محبوبترین مدلهای این شرکت لجر نانو اس (Ledger Nano S)، لجر ایکس (Ledger X) و لجر بلو (Ledger Blue) هستند.
بیت کوین، اتریوم، تتر، ریپل و بیشتر ارزهای دیجیتال دیگر در این کیف پول پشتیبانی میشوند. امنیت کیف پولهای لجر بسیار بالاست و میتوان گفت که هککردن آن تقریباً غیرممکن است.
صفحه نمایش تعبیهشده در لجر نانو اس به کاربران این امکان را میدهد که حتی در سیستمهای آلوده به ویروس و بدافزار نیز بتوانند از آن استفاده کنند؛ چراکه کلیدها و عبارتهای امنیتی کاربر از طریق همین نمایشگر نمایش داده میشوند. در هنگام انجام تراکنشها با لجر، باید هر دو دکمه روی دستگاه را فشار دهید و به نوعی انجام تراکنش را تأیید کنید.
مزایا
امنیت بالا
قیمت پایین نسبت به رقبا
صفحه نمایش برای امنیت بالاتر
پشتیبانی از ارزها و توکنهای مختلف
مدلهای مختلف و متناسب با بودجه کاربران
معایب
برای نیازهای روزمره مناسب نیست.
کیف پول ترزور (Trezor)
کیف پول ترزور
ترزور یکی دیگر از کیف پولهای سختافزاری محبوب برای بیت کوین است.
کیف پولهای ترزور در دو مدل ترزور وان (Trezor One) و ترزور مدل تی (Trezor Model T) عرضه شدهاند و از ویژگیهای خوب آنها میتوان به ابعاد کوچکشان اشاره کرد. اتصال این کیف پولها به رایانه کاربر از طریق کابل یواسبی انجام میگیرد. نکته جالبتوجه در خصوص این کیف پولها، قابلیت نگهداری آفلاین سرمایهها و تأیید آفلاین تراکنشهاست. ترزور مانند لجر علاوه بر بیت کوین از صدها ارز دیجیتال دیگر پشتیبانی میکند. البته مدل وان از برخی ارزهای دیجیتال مانند ریپل پشتیبانی نمیکند. امنیت ترزور هم مانند لجر بسیار بالاست.
مزایا
امنیت بالا
وجود دکمههای فیزیکی برای تأیید تراکنش
اتصال آسان به کیف پولهای دیگر
وجود نمایشگر
ابعاد کوچک
معایب
برای نیازهای روزمره مناسب نیست.
تراست والت (Trust Wallet)
کیف پول تراست
تراست والت یکی از بهترین کیف پولهای بیت کوین است. اگرچه این کیف پول متعلق به صرافی بایننس است، از کیف پولهای غیرامانی به حساب میآید؛ این یعنی کلیدهای خصوصی بر روی دستگاه کاربر قرار دارد و هیچکس بهجز کاربر به داراییها دسترسی نخواهد داشت. همچنین کد این نرمافزار متنباز است و این امنیت و اعتبارش را تضمین میکند.
تراست والت رایگان است و فعلاً فقط روی تلفنهای همراه (اندروید و iOS) نصب میشود. پشتیبانی از چندصد ارز دیجیتال در کنار ویژگیهای جذاب دیگر باعث شده است تا تعداد کاربران این پلتفرم در سال ۲۰۲۰ به بیش از ۵ میلیون نفر برسد.
الکتروم، بهخصوص نسخه دسکتاپ آن، یکی از مشهورترین کیف پولهای بیت کوین است که در آن امنیت حرف اول را میزند.
یکی از ویژگیهای این کیف پول، امکان استفاده از آن برای کاربران مبتدی و در عین حال ارائه امکانات مناسب برای کاربران حرفهای است. الکتروم برای لینوکس، ویندوز، مک و اندروید در دسترس است که البته نسخه اندروید آن محبوبیت چندانی ندارد.
به یاد داشته باشید نسخه ویندوزی الکتروم، خود دارای سه نسخه «Windows Installer»، پرتابل و «Standalone Executable» است. در نسخه اول، فایل نصبی در اختیار شما قرار میگیرد و بهراحتی میتوانید آن را نصب کنید. نسخه پرتابل، فایلهای جدیدی را که ساخته میشود بر روی همان پوشه اصلی (که فایل اجرایی در آن قرار دارد) ذخیره میکند و در نسخه «Standalone Executable»، فایلهای جدید در دایرکتوری ویندوز ذخیره میشوند.
بیت کوین والت یا شیلدباخ والت (Schildbach Wallet)، اولین کیف پول بیت کوین برای تلفنهای همراه بود. این کیف پول بیت کوین با نام سازندهاش، آندرس شیلدباخ (Andreas Schildbach)، شناخته میشود. این نرمافزار اندرویدی یکی از سادهترین کیف پولهای بیت کوین برای تلفنهای همراه است که علیرغم نداشتن امکانات زیاد، امنیت و رابط کاربری مناسبی دارد.
علاوه بر روشهای معمول در ورود به حساب کاربری، بیت کوین والت از شما یک پین (PIN) نیز میخواهد. برای تأیید انجام تراکنشها، واردکردن این پین کد ضروری است.
کیف پول بلاک چین داتکام یکی از قدیمیترین کیف پولهای بیت کوین است. این کیف پول از چند ارز دیجیتال دیگر نیز پشتیبانی میکند؛ اما عمدتاً برای ذخیرهسازی و انتقال بیت کوین استفاده میشود.
بسیاری تصور میکنند که بلاک چین داتکام همان بلاک چین است؛ اما این تصور اشتباه است. بلاک چین در واقع فناوری زیرساختی ارزهای دیجیتال است و بلاک چین داتکام تنها یک کیف پول برای نگهداری این ارزهاست که از نام بلاک چین در برند خود استفاده کرده است.
بلاک چین داتکام پیشتر با عنوان بلاک چین داتاینفو (Blockchain.info) شناخته میشد و بعدها نام خود را تغییر داد.
شایان ذکر است که بلاک چین داتکام یک کیف پول مبتنی بر وب است و با مرورگرهای اینترنتی میتوان به آن دسترسی داشت. بااینحال، با استفاده از نرمافزارهای موبایل میتوان دسترسی آسانتری را تجربه کرد.
ذخیرهشدن کلیدها بر روی اینترنت ممکن است برای کاربران نگرانی امنیتی ایجاد کند؛ اما شرکت توسعهدهنده بلاک چین داتکام به کاربران اطمینان داده است که تمامی کلیدها بهصورت رمزنگاریشده بر روی اینترنت ذخیره میشوند و سازندگان و توسعهدهندگان کیف پول هیچ دسترسیای به آنها ندارند.
امنیت بلاک چین داتکام بالاست و قابلیتهای متنوعی نیز برای افزایش این امنیت وجود دارد. تأیید هویت دوعاملی (۲FA) از جمله این قابلیتهاست. با فعالکردن این گزینه، یک لایه امنیتی اضافی برای دسترسی به کیف پولتان ایجاد خواهد شد.
کیف پول اتمیک یک کیف پول غیرمتمرکز است که علاوه بر بیت کوین، بیش از ۳۰۰ ارز و توکن دیگر را نیز پشتیبانی میکند. کنترل کلید خصوصی در این کیف پول کاملا بر عهده کاربر است. امکان تبدیل ارزهای دیجیتال از داخل کیف پول یکی از منحصربهفردترین ویژگیهای اتمیک والت به حساب میآید.
با نصب نرمافزار اتمیک والت بر روی رایانه شخصی، دستگاه به یک کیف پول فیزیکی تبدیل میشود؛ چراکه کلید خصوصیتان نیز در رایانه شما بهصورت رمزنگاریشده ذخیره خواهد شد. همچنین کار با اتمیک بسیار آسان است و رابط کاربری جذاب آن، یکی دیگر از ویژگیهای خوب این کیف پول است. اتمیک هم برای کامپیوترهای شخصی و هم برای تلفنهای همراه عرضه شده است.
مایسلیوم کیف پولی محبوب است که در پلتفرمهای اندروید و iOS در دسترس کاربران است. امنیت و سابقه طولانی از جمله بارزترین ویژگیهای این کیف پول نرمافزاری است. این نرمافزار از اتریوم هم پشتیبانی میکند.
در مایسلیوم کلیدهای خصوصی کاربر مستقیم بر روی تلفن همراه ذخیره میشوند و از نظر امنیت مدتهاست که امتحان خود را پس داده است.
اگرچه رابط کاربری مایسلیوم کمی پیچیده است و جذابیت زیادی برای کاربران تازهکار ندارد، قابلیتهایی که این کیف پول ارائه میدهد، فراتر از ارسال، دریافت و ذخیره بیت کوین است و این موضوع موجب شده است که کاربران این کیف پول از رابط کاربری نه چندان جالب مایسلیوم چشمپوشی کنند.
بهطور کلی، ویژگیهایی نظیر استفاده از سلسله مراتب قطعی، امکان اتصال به کیف پولهای سختافزاری و کاغذی، امکان شخصیسازی و شناختهشده بودن کیف پول، مایسلیوم را به کیف پولی قابلاتکا تبدیل میکند.
مزایا
امنیت بالا
امکان اتصال آسان به کیف پولهای سختافزاری و کاغذی
ویژهسازیهای متعدد
متنبازبودن
معایب
رابط کاربری ضعیف
پشتیبانینکردن از ویندوز و سایر سیستم عاملهای دسکتاپی
با اختلاف میتوان بیت ادرس را سادهترین کیف پولساز بیت کوین دانست. در واقع، بیت ادرس تنها یک ایجادکننده کلیدهای خصوصی و آدرس عمومی کیف پول بیت کوین است. بهمحض ورود شما به وبسایت بیت ادرس و با تکاندادن موس، کلیدهای شما ایجاد میشود و میتوانید آنها را به شکل یک کیف پول کاغذی چاپ کنید.
برای امنیت بیشتر در هنگام ساخت کیف پول کاغذی، پس از بارگزاری کامل صفحه اتصال خود به اینترنت را قطع کنید، زیرا فرایند ایجاد کیف پول نیاز به اینترنت ندارد.
مزایا
سادگی استفاده
معایب
سهلانگاری در حفظ کلید خصوصی برای کاربران تازهکار
اکسودوس یک کیف پول چندمنظوره است که علاوه بر بیت کوین، از ارزهای محبوبی نظیر تتر، اتریوم، ریپل و لایت کوین نیز پشتیبانی میکند. این کیف پول در ابتدا تنها برای رایانههای شخصی در دسترس کاربران بود؛ اما در حال حاضر نسخههایی مخصوص اندروید و iOS نیز منتشر شده است.
برای استفاده از اکسودوس، اتصال به اینترنت ضروری است؛ اما کلیدهای خصوصی شما بر روی دستگاه ذخیره میشود و امنیت آن بیشتر به نحوه نگهداری و امنیت دستگاه بستگی دارد. اکسودوس آیپی کشور ایران را مسدود کرده است، اما با تغییر آیپی میتوانید بدون مشکل از آن استفاده کنید. با وجود تحریم، خطر مسدودشدن داراییها در این کیف پول وجود دارد.
هر چه از امنیت کیف پول ارز دیجیتال و ارتقای سطح این امنیت بگوییم، کم است. در این حوزه خودتان بانک خودتان هستید و یک لحظه غفلت میتواند به بهای از دست رفتن تمام سرمایه شما تمام شود. در ادامه به راهکارهایی اشاره میکنیم که با رعایت آنها میتوانید تا حد زیادی امنیت سرمایههای خود را تأمین کنید.
کیف پولهای نامعتبر نصب نکنید
اولین گام در حفظ امنیت سرمایهها، استفاده از کیف پولهایی است که سطح امنیت قابلقبولی را برای سرمایههای شما مهیا میکنند. همانطور که پیشتر اشاره کردیم، برخی از کیف پولها گزینههای امنیتی بیشتری را نسبت به دیگران ارائه میکنند.
برخی از کیف پولهای غیرمعتبر، خود نوعی بدافزار هستند و استفاده از آنها میتواند به سرقت داراییهای شما ختم شود. استفاده از چنین کیف پولهایی امنیت ارزهای دیجیتال شما را به خطر خواهد انداخت. بنابراین حتماً از کیف پولهایی استفاده کنید که در میان کاربران از اعتبار قابلقبولی برخوردار باشند.
حتما بکآپ بگیرید
اگر کیف پول شما گم یا حذف شود یا مشکلی برای دستگاهی که کیف پول روی آن نصب است، پیش بیاید، بدون داشتن نسخه پشتیبان از کیف پول، باید با داراییهایتان خداحافظی کنید.
حتماً از کیف پول خود بکآپ بگیرید و آن را در جایی امن نگهداری کنید تا در صورت بروز هرگونه مشکل، بتوانید داراییهای خود را بازیابی کنید.
روش بکآپگرفتن در هر کیف پول متفاوت است؛ اما بیشتر کیف پولها به شما یک رشته از ۱۲ یا ۲۴ کلمه انگلیسی بهعنوان بکآپ ارائه میکنند. در صورت وقوع مشکل، با استفاده از این کلمات میتوانید به داراییهای خود در کیف پولهای دیگر دسترسی داشته باشید.
احراز هویت دوعاملی
تأیید هویت دوعاملی (Two Factor Authentication) که به اختصار «۲FA» نامیده میشود، روشی است که در آن علاوه بر روشهای معمول (رمزعبور)، یک لایه امنیتی دیگر نیز برای کاربر ایجاد میشود.
در این روش، کاربر برای ورود به کیف پول باید از یک مرحله امنیتی اضافی نیز عبور کند. این مرحله معمولا به شکل پیام کوتاه یا ایمیل یا سرویسهای تأیید هویت نظیر «Google Authenticator» در کیف پولها قرار میگیرد؛ فعالکردن تأیید هویت دوعاملی بر عهده کاربر است. در هنگام ورود به کیف پول از او خواسته میشود تا گذرواژه اضافی را که به تلفن همراه یا ایمیل او ارسال میشود، وارد کند. مطمئن شوید که احراز هویت دوعاملی خود را فعال کرده باشید.
رمز عبور بیومتریک (اثرانگشت – عنبیه)
همانطور که از اسمش پیداست، در این روش از اثر انگشت، عنبیه چشم یا تشخیص چهره بهعنوان یک لایه اضافی در تأیید هویت صاحب کیف پول استفاده میشود. تلفنهای همراه جدید از قابلیت حسگر اثر انگشت پشتیبانی میکنند. اگر نرمافزار کیف پول شما هم چنین قابلیتی داشته باشد و آن را فعال کنید، برای ورود از شما خواسته میشود تا با استفاده از اثر انگشت یا دیگر روشها، ثابت کنید که مالک حقیقی کیف پول هستید.
استفاده از کلمه عبور قدرتمند
این مورد شاید اساسیترین قدم برای حفظ امنیت کیف پولتان باشد. انتخاب رمز عبور ساده باعث خواهد شد تا شما به هدفی آسان برای هکرها و دزدانی بدل شوید که بهدنبال سرقت اطلاعات و سرمایههای شما هستند. در انتخاب رمز عبور از حروف کوچک و بزرگ، اعداد و علائم استفاده کنید تا کار برای هکرها تا حد امکان دشوار شود.